Στην φράση «Οι 12 ένορκοι» το μυαλό μας πηγαίνει κατευθείαν στο σενάριο του Reginald Rose και στην ομώνυμη ταινία του Sydney Lumet, το πρώτο του κινηματογραφικό εγχείρημα, που όχι μονάχα έτυχε, μα πέτυχε να μνημονεύεται από το 1957 μέχρι και σήμερα. Φυσικά ακολούθησαν κι άλλες, μεταγενέστερες, κινηματογραφικές μεταφορές του κειμένου, μα η σύζευξη ονομάτων όπως ο Henry Fonda, ο Lee J. Cobb και ο Martin Balsam στους ρόλους των ενόρκων, δύσκολα λησμονούνται.

Από την ασπρόμαυρη οθόνη του 1957, η σκηνοθέτης Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, αποφασίζει να μεταφέρει το κείμενο του Rose στο θεατρικό σανίδι. Η παράσταση «Οι 12 Ένορκοι» παίζεται αυτή την περίοδο στο θέατρο Αλκμήνη με ένα cast εξαιρετικών ηθοποιών στους ρόλους των ενόρκων. Η υπόθεση απλή, μα πολυεπίπεδη συνάμα. Ένα νεαρό αγόρι –που ποτέ δεν το βλέπουμε επί σκηνής- κατηγορείται για την δολοφονία του πατέρα του και βρίσκεται αντιμέτωπο με την θανατική ποινή. Η απόφαση της ετυμηγορίας έγκειται στους 12 ενόρκους της δίκης, οι οποίοι, για να καταδικαστεί σε θάνατο, πρέπει να αποφασίσουν ομόφωνα πως το αγόρι είναι ένοχο, δίχως να υπάρχει από κανέναν τους «δικαιολογημένη αμφιβολία» για την ενοχή του. Σε αντίθετη περίπτωση, πρέπει να αθωωθεί. Η παράσταση εκτυλίσσεται από την αρχή μέχρι το τέλος στην σκηνή-αίθουσα των ενόρκων, όπου από την πρώτη ψηφοφορία μεταξύ τους, οι 11 από τους 12 ψηφίζουν «ένοχος». Ο 8ος όμως ένορκος -ερμηνευμένος από τον Χριστόδουλο Στυλιανού-, σαν ένα απολωλός, μαύρο πρόβατο στα μάτια των υπολοίπων, ψηφίζει «αθώος». Όχι, απαραίτητα επειδή πιστεύει πως το αγόρι είναι αθώο, αλλά καθώς έχει «δικαιολογημένη αμφιβολία» για τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη δίκη. Τα πράγματα λοιπόν δεν αποδεικνύονται τόσο απλά όσο φαίνονταν στην αρχική σιγουριά της πλειοψηφίας..

 Η λέξη αυτή, «αθώος», ανάβει τη θρυαλλίδα για συζητήσεις επί συζητήσεων μεταξύ των ενόρκων, οι οποίες μας αποκαλύπτουν δώδεκα διαφορετικές προσωπικότητες ανθρώπων, η κάθεμία με τις δικές της προκαταλήψεις, απόψεις, ιδιαιτερότητες και προβληματισμούς. Η ευρηματικότητα της παράστασης δεν είναι τόσο η θεατρική ερμηνεία του έτσι κι αλλιώς λαμπρού κειμένου του Reginald Rose, αλλά η μαεστρία με την οποία η σκηνοθέτιδα κατάφερε να καθοδηγήσει τους ηθοποιούς ώστε να ξεδιπλώσουν 12 διαφορετικούς χαρακτήρες χρησιμοποιώντας τις ίδιες τους τις προσωπικότητες, είτε προσιδίαζαν ή συμφωνούσαν ιδιοσυγκρασιακά με τον ρόλο που καλούνταν να αποδώσουν, είτε όχι. Ο καθένας τους, τόσο με την αλληλεπίδρασή του με τους υπόλοιπους, όσο και με τις προσωπικές του κινήσεις, όταν έπρεπε να μείνει σιωπηλός, δημιουργεί μία σύζευξη αρμονική, δώδεκα προσωπικοτήτων τόσο ανόμοιων. Κι εάν αυτό δεν θεωρείται επιτυχία, τότε δεν μπορώ να φανταστώ τι θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τέτοια.

Η πλειονότητα των θεατών, με το που ακούσουν την παράσταση, θα πάνε να την παρακολουθήσουν σίγουρα έχοντας στην άκρη του μυαλού τους την μεταφορά της ιστορίας στην μεγάλη οθόνη. Όταν όμως θα πέσει η αυλαία κι η παράσταση θα ολοκληρωθεί, θα φύγουν από το θέατρο με μία πολύ διαφορετική αίσθηση. Θα μπορέσουν να ζήσουν την ιστορία από την θεατρική της πλευρά με θεατρικούς όρους και θεατρικό βίωμα, κι αυτό ακριβώς μπορεί να χαρακτηρίσει μία θεατρική παράσταση επιτυχημένη. Να υπερνικηθεί η εικόνα που έχει σχηματιστεί για εκείνη –στην προκειμένη περίπτωση, μία κινηματογραφική εικόνα- και να δημιουργηθεί μία νέα, εξίσου αντάξια των προσδοκιών, που άφησε η προηγούμενη.

Οι ένορκοι δεν παρουσιάζονται με τα ονόματά τους στο έργο, μονάχα με αριθμούς. Έτσι λοιπόν ο 1 ερμηνεύεται από τον Νότη Παρασκευόπουλο, ο 2 από τον Χάρη Μαυρουδή, ο 3 από τον Κώστα Τριανταφυλλόπουλο, ο 4 από τον Βασίλη Παλαιολόγου, ο 5 από τον Κωνσταντίνο Μουταφτσή, ο 6 από τον Μανώλη Ιωνά, ο 7 από τον Αλέξανδρο Πέρρο, ο 8 από τον Χριστόδουλο Στυλιανού, ο 9 –μέχρι πρότινος από τον Κώστα Αρζόγλου, πλέον όμως- από τον Τρύφωνα Καρατζά, ο 10 από τον Γιώργο Γιαννόπουλο, ο 11 από τον Περικλή Λιανό κι ο 12 από τον Απόλλωνα Μπόλλα. Συμμετέχει στον ρόλο του φύλακα ο Αλέξης Σταυριανός και η φωνή της δικαστή στην αρχή του έργου ανήκει στη Νένα Μεντή.

Μάλιστα, ο No.1 ένορκος, κατά κόσμον Νότης Παρασκευόπουλος, μίλησε στο flust.gr, τόσο για το έργο όσο και για τον ρόλο του:

Χ.Κ. : Πώς ήταν να δουλεύεις πάνω σε ένα έργο με ρόλους ψυχοσυνθέσεων διαρκώς μεταβαλλόμενων;

Ν.Π. : Αυτό που πραγματικά έχει ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως ο κάθε ρόλος επηρεάζεται άμεσα από τους υπόλοιπους. Το ίδιο και οι ερμηνείες των ηθοποιών. Είναι γεγονός πως τόσο εγώ όσο και όλοι οι ηθοποιοί της παράστασης ακολουθούμε ένα μονοπάτι έρευνας και εξέλιξης καθ’ όλη την πορεία των παραστάσεων. Προσωπικά, με κεντρικό άξονα τη σκηνοθετική προσέγγιση, μελετάω νέες αιχμές τόσο του δικού μου όσο και των υπολοίπων χαρακτήρων, σε μια προσπάθεια ακόμη βαθύτερης εσωτερικής αναζήτησης των κινήτρων του ανθρώπου που υποδύομαι.

Χ.Κ. : Τι άφησε σε εσένα, ως Νότη, η επαφή σου με το κείμενο του Rose;

Ν.Π. : Με προβλημάτισε το γεγονός πως η κύρια προβληματική του έργου, η προκατάληψη, τοποθετημένη υπό την ευρύτερη έννοια της δικαιοσύνης, φαντάζει διαχρονική και ιδιαίτερα επίκερη στις μέρες μας. Πρόκειται για ένα κλασικό κοινωνικό δράμα που αποτέλεσε αιχμηρό σχόλιο κατά του Αμερικανικού συστήματος δικαιοσύνης και που περνώντας μέσα από τις θεματικές της κοινωνικής και οικονομικής τάξης – με χαρακτήρες που αντλούν από όλο το φάσμα της Αμερικανικής κοινωνίας – έφτασε να χαρακτηρίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό και την σημερινή πραγματικότητα.

*Οι 12 Ένορκοι σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη,
κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9.30 μ.μ.
στο Θέατρο Αλκμήνη [Αλκμήνης 8, Κεραμεικός]
Εισιτήρια: Εισιτήρια: €15, €10 (φοιτητικό, ευπαθείς ομάδες, άνω των 70)
Μέρος των εσόδων της παράστασης θα δοθεί στο Ε.Κ.Κ.Ν.Α. (Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα)
Κρατήσεις: 210 3428650 (μετά τις 6:00 μ.μ.) & 6951001133
Επίσημος δικτυακός τόπος παράστασης: www.a-priori.gr

Παραστάσεις μέχρι Τρίτη 28 Απριλίου.
Την περίοδο του Πάσχα το πρόγραμμα θα μεταποιηθεί ως εξής:
Μ. Δευτέρα στις 18.30μ.μ. [αντί 21.30μμ]
Μ. Τρίτη στις 21.30μ.μ.
Τρίτη του Πάσχα στις 21.30μ.μ.
Τη Δευτέρα του Πάσχα δεν θα πραγματοποιηθεί παράσταση.

Πρωτοδημοσιεύθηκε στο flust.gr.