Ο Ηλίας Χατζηχριστοδούλου και το Athens Video Art Festival

Το Athens Video Art Festival σβήνει φέτος το δέκατο κεράκι του και περιμένει για ένα τετραήμερο, 2-5 τον ερχόμενο Οκτώβρη, να υποδεχτεί στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων όχι μόνο λάτρεις κι ενδιαφερόμενους αυτού που ονομάζουμε Ψηφιακό Πολιτισμό αλλά και κάθε έναν που αναρωτιέται τι εστί ψηφιακή τέχνη. Το Φεστιβάλ έχει πλέον καθιερωθεί ως ο μεγαλύτερος Διεθνής Θεσμός Ψηφιακών Τεχνών και Νέων Μέσων στην Ελλάδα κι ο καλλιτεχνικός του διευθυντής είναι ένας νέος που φανερά λατρεύει αυτό που κάνει, γι’ αυτό και το κάνει ιδιαιτέρως καλά. Μιλώντας στο flust.gr, ο Ηλίας Χατζηχριστοδούλου, μίλησε για τις ψηφιακές τέχνες και μοιράστηκε μερικά μυστικά από το τι θα παρακολουθήσουμε στο πλαίσιο του φεστιβάλ.

Ας ξεκινήσουμε ως εξής. Μια εικόνα, λένε, ισούται με χίλιες λέξεις. Εσύ πιστεύεις στη λογοτεχνία της εικόνας;

Πιστεύω απόλυτα στη λογοτεχνία της εικόνας γιατί κι εγώ ο ίδιος ως άνθρωπος λειτουργώ μέσα από frames. Τις 9 προηγούμενες διοργανώσεις τις έχω στο μυαλό μου χαραγμένες σαν εικόνες. Όλες τις έντονες στιγμές της ζωής μου, τις συγκρατώ σε καρέ. Οπότε η εικόνα για εμένα παίζει πολύ μεγάλο ρόλο.

Το Φεστιβάλ υπάρχει από το 2005. Ξεκινήσατε σίγουρα με κάποια οράματα, κάποιους στόχους. Τι θέλατε να δώσετε μέσα από αυτό στην Ελλάδα τότε;

Η αλήθεια είναι πως όταν ξεκίνησα τη συγκεκριμένη διοργάνωση δεν είχα ιδέα πως θα μπορούσε να γίνει το επίσημο φεστιβάλ για τα νέα μέσα και το σύγχρονο πολιτισμό της χώρας μας, ούτε ότι θα γινόταν θεσμός. Θέλαμε όμως να δώσουμε ένα βήμα στο κομμάτι του πειραματισμού και της ελεύθερης έκφρασης. Θέλαμε να δημιουργήσουμε κάτι στο οποίο ο κόσμος να μπορεί να είναι ανεξάρτητος και να δημιουργεί με όλα τα οπτικοακουστικά μέσα, ή τουλάχιστον με όσα υπήρχαν τότε. Από τότε, βέβαια, υπάρχει μια μεγάλη άνθιση των audiovisual μέσων κάτι που ουσιαστικά δίνει τη δυνατότητα της πολλαπλής έκφρασης. Το να δημιουργείς χωρίς κανένα φραγμό ήταν το όραμα.

Το Φεστιβάλ απευθύνεται σε συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα;

Το Φεστιβάλ αποτελείται αφ’ ενός από το συμμετοχικό κομμάτι, το οποίο ανοίγει τέσσερις μήνες το χρόνο κι εργαλείο του είναι η επιμέλεια και η παρουσίαση στο κοινό κάποιων επιλεγόμενων έργων. Τα τελευταία 4 χρόνια, οι συμμετοχές προέρχονται από 22 έως 50 χρονών.

Το άλλο κομμάτι του είναι αυτό της επίσκεψης του ευρέως κοινού για να δει τα έργα. Εκεί προσπαθούμε να προσελκύσουμε ένα πολύ μεγάλο κοινό. Το target group μας ήταν πάντα το 16-32, όμως, τα τελευταία χρόνια υπάρχει επιπλέον και η παρουσία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, λόγω εργαστηρίων. Έτσι ήρθαν και γονείς αλλά και παιδιά 6-11 χρονών. Επίσης, λόγω κάποιων άλλων αφιερωμάτων κι εκθέσεων από ακαδημαϊκούς και εκπαιδευτικούς, η προσέλευση αποτελούταν και ηλικίας 45-50 χρονών. Ο φετινός στόχος είναι να μπορεί να απολαύσει τη διοργάνωση τόσο ένα μικρό παιδί όσο και ένας ο οποίος είναι ηλικιωμένος αλλά όμως αισθάνεται νέος. Γιατί είμαστε πάντα ό,τι αισθανόμαστε.

Ποιο είναι το μυστικό ώστε και οι μεγαλύτερες γενιές να έρθουν σε επαφή με τις νέες τεχνολογίες και να συνειδητοποιήσουν την εξέλιξη που βιώνουμε;

Τα ερεθίσματα. Ουσιαστικά αυτό που προσπαθούμε φέτος να πετύχουμε είναι να μπορέσει κάποιος να νιώσει και να βιώσει ένα γεγονός. Μέσα από τα διαδραστικά έργα θα μπορέσει να βιώσει το αντικείμενο του καλλιτέχνη, θα μπορέσει να μπει μέσα στο έργο του. Το κομμάτι αυτό θα βοηθήσει πάρα πολύ και το κοινό εξίσου να μπει στο πετσί του ρόλου, μέσα στη διοργάνωση, μέσα σε αυτό δηλαδή που οραματίζεται ο καλλιτέχνης.

Στη φετινή διοργάνωση –που είναι και επετειακή- τι μπορεί να δει κανείς και τι εκπλήξεις περιμένουν τον κόσμο;

Ουσιαστικά έχουμε πέντε ενότητες, screanings, exhibitions, performances, presentations και workshops.

Το κομμάτι των screenings θα αποτελείται από προβολές video art και animation από όλον τον κόσμο. Σε αυτή την ενότητα, θα έχουμε επιλεκτικά ειδικές προβολές από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ διεθνώς και προλόγους από τους αντίστοιχους καλλιτεχνικούς διευθυντές.

Οι exhibitions πάντα κάθε χρόνο είναι πολύ εντυπωσιακές. Αποτελούνται από εκθέσεις digital image, installations, mobile applications και web art, αλλά νομίζω ότι το πιο έντονο που βιώνει κανείς, είναι το κομμάτι των εγκαταστάσεων, το να μπορεί δηλαδή κάποιος να δει μέσα από πνευματικές και διαδραστικές new media πολυμουσικές, ό,τι πιο τελευταίο υπάρχει στον χώρο της σύγχρονης τεχνολογίας.

Στο πλαίσιο των performances θα φέρουμε μεγάλα ονόματα από το εξωτερικό, όπως τον Hauschka, έναν κορυφαίο γερμανό πιανίστα και συνθέτη, ο οποίος τοποθετεί αντικείμενα μέσα στο πιάνο και ενώ βλέπει κανείς έναν μόνο άνθρωπο να παίζει, είναι σαν να ακούς ολόκληρη ορχήστρα. Θα υπάρχουν κι άλλες παρουσίες, οι οποίες θα ανακοινωθούν τις επόμενες εβδομάδες με newsletter στα μέλη του AVAF.

Στην ενότητα των presentations, υπάρχουν συνεργασίες με ακαδημαϊκά ιδρύματα, πανεπιστήμια, της Ελλάδος και διεθνώς και θα δοθεί η δυνατότητα σε παιδιά που ασχολούνται με το κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού να παρουσιάσουν τις δουλειές τους.

Τέλος, στην ενότητα των workshops θα γίνουν πολλά workshops είτε πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, είτε δευτεροβάθμιας, είτε τριτοβάθμιας αλλά και για μεγαλύτερους σε ηλικία στο κομμάτι των νέων τεχνολογιών και των εκφάνσεών τους.

Επιπλέον, στο πλαίσιο του AVAF, θα κάνουμε κι ένα συνέδριο τις πρώτες τρεις του μέρες, που θα λέγεται Retrieve the Future, μέσω του οποίου θα δώσουμε τη δυνατότητα και την ευκαιρία σε καλλιτέχνες να παρουσιάσουν και να αναδείξουν καινοτόμες ιδέες στο κομμάτι Τέχνη, Τεχνολογία και Επιχειρηματικότητα. Θα δούμε εκφράσεις κι εκφάνσεις της Τέχνης και της Τεχνολογίας που μπορούν να έχουν άμεση επιχειρηματική δραστηριότητα και η συμμετοχή σε αυτό είναι ανοιχτή. Μπορεί να μπει κάποιος στο retrievethefuture.com και να δηλώσει συμμετοχή. Ο στόχος είναι να γίνει στην Ελλάδα ένα πολύ μεγάλο hackathon ώστε να συνεργαστούν μεταξύ τους μοντέλα ανθρώπων και να παραχθεί ένα τελικό προϊόν.

Πέραν από το τετραήμερο του φεστιβάλ όλο το χρόνο δραστηριοποιείστε κάπου αλλού;

Πρακτικά ο μεγάλος θεσμός είναι πάντα άνοιξη. Βέβαια τώρα λόγω των επικείμενων εκλογών, αλλά και της δέκατης, επετειακής διοργάνωσης, μεταφερθήκαμε Οκτώβριο. Όμως κάθε χρόνο έχουμε διάφορες συνεργασίες. Mόλις γυρίσαμε από την Κεφαλονιά, από το Saristra festival, που για εμάς ήταν μια πρόκληση γιατί έγινε σε ένα πλήρως εγκαταλειμμένο χωριό στα παλιά Βλαχάτα Σάμης, ένα χωριό το οποίο δεν έχει ούτε λάμπα ούτε φως, μόνο σπίτια τα οποία έχουν πέσει. Όμως για εμάς έγιναν χώροι προβολών. Οπότε μεταμορφώσαμε με έναν πολύ μεγάλο αριθμό τεχνολογικού εξοπλισμού τον χώρο και αυτό είχε σαν στόχο έχει σαν στόχο να προσελκύσει κόσμο, να δει workshops, να ακούσει συναυλίες, μουσική, να περιηγηθεί στο χωριό, να δει πράγματα από τη λαϊκή κουλτούρα του τόπου. Αυτό εντάσσεται στο κομμάτι του AVAF on tour και κάνουμε αρκετά τέτοια κομμάτια και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στο εξωτερικό πιο πολύ συμμετέχουμε με κάποια compilation, δηλαδή παρουσιάζουμε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα με κάποιους επιμελητές.

Με μία ματιά στο μέλλον, πώς οραματίζεσαι τη σύγχρονη τεχνολογία; Ήδη έχει βγει αυτό που λέμε μοντέρνα τέχνη από τα μουσεία και υπάρχει παντού γύρω μας.

Αυτό είναι αλήθεια. Κι αυτό είναι ένας στόχος και με το νέο μουσείο μοντέρνας τέχνης που ανοίγει στην Αθήνα. Η αλήθεια είναι πως πλέον οι άνθρωποι είναι σίγουρα πιο εξοικειωμένοι με τη μοντέρνα τέχνη, τα εργαλεία σίγουρα είναι πάρα πολλά και οι μέθοδοι επικοινωνίας. Πιάνοντας ένα κινητό τηλέφωνο έχεις πολλή μεγάλη πρόσβαση. Αυτό το βλέπουμε και από το κομμάτι της συμμετοχικότητας. Πλέον, χρειάζεται κανείς πολύ μεγάλο σορό ανθρώπων και εργατοωρών, μιλάμε για περισσότερες από 2500 συμμετοχές ετησίως. Πια οι άνθρωποι είναι πιο εξοικειωμένοι και έχουν μεγάλη ανάγκη να εκφραστούν. Κι αυτός ήταν και ο στόχος που φεστιβάλ.

Κάποιες συνεργασίες που έχουν ενδιαφέρον να συγκεκριμενοποιήσουμε είναι για παράδειγμα πως από 3 Σεπτεμβρίου έως 31 Δεκεμβρίου για σχεδόν 5 μήνες θα είμαστε στο Διεθνή αερολιμένα Ελευθέριος Βενιζέλος παρουσιάζοντας την έκθεση Feel free to feel green, που θα αφορά οικολογικά ευαίσθητα έργα που έχουν φτιάξει καλλιτέχνες. Οπότε με αυτόν τον τρόπο θα προσπαθήσουμε να έρθουμε πιο κοντά στο ευρύ κοινό, μέσω περιβαλλοντικών ευαισθητοποιήσεων. Μέσα από τέτοια θέματα έρχεσαι πιο κοντά με το ευρύ κοινό. Δεν είναι τυχαίο ότι πέρα από το Feel free to feel green σαν ομάδα παραγωγής οργανώνουμε ετησίως και την παγκόσμια ημέρα του HIV Aids, πάλι με multimedia τρόπους. Θέλουμε να έρθουμε κοντά στο κοινό για διάφορα κοινωνικά θέματα με ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μέσα από κάτι, μέσα από τη διάδραση.

Οι στιγμές πλέον μπορούν να αναπαραχθούν ανά πάσα στιγμή κι ενώ κάποτε η εικόνα ήταν ανεκτίμητη, τώρα πλεονάζει. Ποια είναι η χρυσή τομή ώστε οι νέες τεχνολογίες να δημιουργούν μια νέα μορφή τέχνης κι όχι μια μαζική κουλτούρα που θέλει την εικόνα να είναι ένας ναρκισσιστικός καθρέφτης;

Η εικόνα δεν είναι απλά πως υπάρχει παντού, είναι πως και μέσα από συγκεκριμένα φίλτρα είναι και όμορφη. Τώρα πια, ακόμα και με ένα κινητό τηλέφωνο μπορείς να βγάλεις μια αξιοθαύμαστη φωτογραφία και κάθε μέρα να γεμίζεις τα social media. Ή να το πούμε αλλιώς, υπάρχει ανεξάντλητος χώρος. Παλιά σκεφτόσουν πως θα τραβήξεις δέκα και για να τις τυπώσεις, κόστιζαν. Τώρα πια δεν υπάρχει όριο. Τραβάω δωρεάν, επεξεργάζομαι δωρεάν, ανεβάζω δωρεάν. Αυτό για τους λάτρεις της εικόνας είναι ένα προνόμιο. Από την άλλη δεν πιστεύω πως ο άνθρωπος θα κορεστεί γιατί υπάρχει πάντα το κριτήριο της κριτικής σκέψης, ποιον να ακολουθείς, τι εικόνες θα θέλεις να βλέπεις. Το μόνο που κρατάω από το σχόλιο είναι ότι μπορώ να βλέπω εικόνες, άρα μπορώ και να ταξιδεύω, και έτσι μπορώ να αιχμαλωτίζω κάτι όμορφο λίγο πιο εύκολα.

Πώς θεωρείς πως η αισθητική του φεστιβάλ μπορεί να ενταχθεί και στην καθημερινότητα;

Θα μπορούσαν να υπάρχουν πιο πολλά φεστιβάλ. Θα ήταν ωραίο να υπάρχουν και θεματικά. Με ρωτάνε πάρα πολλές φορές γιατί δεν υπάρχει μία θεματική. Η απάντηση είναι πως εάν υπήρχαν πιο πολλά φεστιβάλ θα μπορούσε να υπάρχει μία θεματική. Όμως από τη στιγμή που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα πολλά new media festivals, δεν μπορείς να γίνεις επιλεκτικός. Θέλεις να δείξεις ό,τι καλύτερο υπάρχει αυτή τη στιγμή διεθνώς. Φέτος θέλουμε ετερόκλητο κοινό. Εμένα είναι όνειρό μου φέτος να δω την performance του Hauschka, για παράδειγμα, κι από κάτω να δω το κοινό και να υπάρχει ένας νεαρός που θα έχει έρθει με τη γιαγιά του να απολαύσουν το θέαμα. Είναι κάτι το οποίο θα μπορούσες να το δεις τουλάχιστον στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Αυτό είναι το challenge για φέτος. Να παρακολουθήσει ένα πολύ μεγάλο κοινό και να έρθει πιο κοντά στα πράγματα.

*Το Athens Video Art Festival θα διεξαχθεί στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων από 2 έως 5 Οκτωβρίου. Περισσότερες πληροφορίες στο athensvideoartfestival.gr

Πρωτοδημοσιεύθηκε στο flust.gr.